Geen uitweg uit Griekse crisis

Het komt vaak voor dat landen die financiële steun ontvangen alleen maar armer worden in plaats van rijker. Griekenland heeft sinds het begin van de schuldcrisis in 2010 al honderden miljarden euro’s steun en schuldverlichting gekregen van de EU, maar toch is in vijf jaar tijd het inkomen per hoofd in Griekenland met meer dan 20 procent gedaald. De schuld van de Griekse overheid is in 2012 voor een groot deel kwijt gescholden door de EU, maar de Griekse overheidsschuld is desondanks als percentage van het nationale inkomen nu ongeveer even hoog als in 2010.

Zijn de Grieken soms luier geworden door de steun? Het is bekend dat bezuinigingen doorvoeren en belastingen verhogen in Griekenland moeizame bezigheden zijn. Veel rijke Grieken ontduiken de belasting en de privatisering van overheidsbedrijven, uitgevoerd op last van de EU, legt diezelfde rijke Grieken geen windeieren. Zij nemen die bedrijven voor een appel en een ei over. De overheid zelf is zeer bedreven in het manipuleren van statistieken.

Maar de werkloosheid van 25 procent van de beroepsbevolking en een jeugdwerkloosheid van 50 procent en het veel lagere inkomen van de gemiddelde Griek zijn echt. De huidige Griekse regering vindt dat doorgaan met het extreme bezuinigingsbeleid betekent dat Griekenland economisch nog verder van de rest van de EU afdrijft. Op den duur is Griekenland dan niet meer in de eurozone te handhaven, maar geen enkel lid van de eurogroep wil dat een land de euro vervangt door een eigen munt. Dus moet, volgens de Griekse regering, opnieuw een deel van de Griekse schuld worden kwijt gescholden. De ‘tegenspelers’ in de EU denken dat bezuinigingsbeleid wel samen kan gaan met economisch herstel en het aflossen van de schuld door Griekenland. Vooral Duitsland heeft meermalen aangekondigd dat Griekenland geen financiële hulp meer zal krijgen als het afgesproken bezuinigingsbeleid door Griekenland niet wordt doorgezet.

In de eurogroep ligt er nu toch een compromis: Griekenland zal de komende vier maanden alsnog financiële hulp krijgen, maar geen schuldverlichting en de Grieken moeten een aanzienlijk overschot op het overheidsbudget handhaven. De handreiking is dat de Grieken nu zelf mogen beslissen welke economische hervormingen zij willen doorvoeren. Griekenland moet zich op eigen houtje uit het moeras trekken. Het is al lang duidelijk dat de Grieken dat niet kunnen. Hier wreekt zich ook dat er op EU-niveau geen beleid is om de kwakkelende economie in de EU aan te jagen. De EU-landen laten stimuleringsbeleid aan de Europese Centrale Bank (ECB) over, terwijl dat niet de taak van de ECB is. De rijke Europese landen, waaronder Nederland en Duitsland, zouden dat moeten doen, maar ze laten het afweten. Daarmee is een uitweg uit de Griekse crisis nog ver weg.

Verschenen op 20 februari 2015

Nationaliseer de prostitutie

In Nederland is in 2000 het bordeelverbod opgeheven. Prostitutie is legaal tenzij het om minderjarigen gaat en/of als er sprake is van dwang. Tegenover de legalisering staat dat er regels zijn gekomen waar seksexploitanten aan moeten voldoen. Het exploiteren van een (raam)bordeel kan alleen nog maar met een vergunning die door gemeenten wordt uitgegeven.

De wetgever hoopte met deze legalisering annex regulering dat de positie van prostituees zou verbeteren. Velen betwijfelen of dit is gelukt. Zoals het ministerie van veiligheid en justitie een aantal jaren geleden op basis van eigen onderzoek constateerde hebben de exploitanten van bordelen een onevenredig grote invloed op de betaling van prostituees. Bovendien richten gemeenten zich op de seksexploitanten, maar het blijkt dat ook in de vergunde sector nog steeds veel pooiers actief zijn. Kamerlid Gert-Jan Segers van de Christen Unie (CU) wil daarom een verbod op pooiers, zoals het Brabants Dagblad onlangs meldde. Volgens Segers zijn pooiers vaak mensenhandelaren, maar ontbreekt meestal het bewijs om er een zaak van te maken. Door pooierschap te verbieden is dit probleem opgelost.

Alleen is er dan een nieuw probleem: hoe bewijs je dat iemand een pooier is? Soms bestaat er een liefdesrelatie tussen een pooier en zijn prostituee. De vraag is dus: als een prostituee een vriend of een echtgenoot heeft, is die vriend of echtgenoot dan een pooier? Soms wel en soms niet. Het zal dus lastig te bewijzen zijn of iemand ‘echt’ een pooier is. Volgens de huidige wet moet justitie bewijzen dat een pooier een vrouw gedwongen heeft in de prostitutie te gaan, volgens de Segers-wet moet justitie bewijzen dat iemand een pooier is, in plaats van een vriend(in) of geliefde. De bewijslast lijkt nauwelijks te veranderen.

Er is echter een betere methode om de misstanden in de prostitutie te bestrijden. Alle bordelen die geëxploiteerd worden door private partijen, moeten worden overgedragen aan de overheid, i.c. de gemeenten. Prostituees mogen in deze overheidshuizen hun beroep uitoefenen, maar een pooier hebben ze daar niet bij nodig. Als de gemeenten zelf de bordelen exploiteren, zijn er uiteraard geen private seksexploitanten meer die gecontroleerd moeten worden. De gemeenten kunnen dan hun aandacht verleggen naar de activiteiten van pooiers. In de vergunde sector blijven die in het huidige systeem veelal buiten beeld.

Door de prostitutie geheel in de handen van de overheid te leggen wordt het voor justitie ook veel eenvoudiger om strafbare feiten vast te stellen en te bewijzen. Alle vormen van prostitutie die buiten de overheid om worden aangeboden zijn dan immers illegaal. Dus, iedereen die zich met deze activiteiten inlaat, inclusief aanbieders (waar onder pooiers) en klanten, is dan volgens de wet strafbaar. 
(Verschenen: 6 februari 2015)

Na Charlie Hebdo

Twijfel is een van de belangrijkste oorzaken voor de hoge welvaart in de Westerse wereld. ‘We’ twijfelden er aan of de zon wel om de aarde draait en we gingen onderzoeken wat er aan de hand was in het universum. We leerden natuurkundige krachten kennen en konden daardoor na verloop van tijd machines maken, auto’s, vliegtuigen, enzovoort. Kortom, door een rationalistische visie op de natuur kon het Westen de natuur beheersen tot eigen voordeel.

Historici zijn het er over eens dat van de achtste tot de dertiende eeuw het Midden-Oosten voorop liep in de wetenschap. De kennis op medisch gebied, bijvoorbeeld, was veruit superieur aan de kennis in Europa. Zo was in de Arabische wereld al voor de tiende eeuw bekend dat koorts een afweermechanisme was. Er werden zelfs al experimenten gedaan om de werking van therapieën te testen. Het was ook tekenend voor de meer onderzoekende benadering van moslims in die tijd dat de Koran oorspronkelijk niet werd beschouwd als een onweerlegbare uiting van God, maar als een geschrift dat geschreven was door mensen en daarom interpretatie behoefde.

Deze rationalistische visie op de werkelijkheid is echter vrijwel volledig verdwenen in de islamitische wereld. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het nagenoeg ontbreken van wetenschappelijke traditie van enig niveau in moslimlanden. Er zijn meer dan anderhalf miljard moslims in de wereld, maar slechts twee moslims hebben ooit een Nobelprijs in een van de exacte wetenschappen in de wacht weten te slepen. Er zijn wel universiteiten in islamitische landen, maar alleen Turkse universiteiten leveren een substantiële bijdrage leveren aan de wetenschappelijke kennis (en we mogen vrezen voor het intellectuele klimaat in Turkije als het autocratische semi-religieuze bewind van Erdogan aanhoudt). De overheersende houding van de islam tegenover de wereld is dat alle gebeurtenissen volledig door God worden bepaald. Het is dan onnodig, zelfs godslasterlijk, om die gebeurtenissen te onderzoeken. Vrij onderzoek en vrije nieuwsgaring zijn dus ook misdadig.   

Het gebrek aan een intellectuele traditie in hedendaagse moslimlanden weerspiegelt zich in de economische situatie in die landen. Arabische landen zijn alleen maar geen economische woestijn als ze over olievoorraden beschikken. Economieën kunnen zich moeilijk ontwikkelen als eigen initiatief al gauw als zondig wordt beschouwd door de heersende religieuze elite. Maar, en hier komt de paradox, ook moslims willen welvaart en als die dan niet in de islamitische wereld wordt gevonden, dan misschien elders. In Europa wonen inmiddels een kleine 40 miljoen moslims waarvan een groot deel met het anti-rationalistische virus dat in de moslimwereld heerst, is besmet. Moslims willen wel onze welvaart, maar ze willen niet de kritische geest en de tolerantie voor andere ideeën, die tot die welvaart hebben geleid, accepteren. Zolang moslims denken het monopolie op de waarheid in pacht te hebben, kan er van hun integratie in de open Westerse samenleving geen sprake zijn. Tragedies als bij Charlie Hebdo en in Verviers blijven zich dan herhalen. 

(Verschenen: 23 januari 2015)

Sparen is geen deugd

Het is alweer januari en na de dure feestdagen gaat u het deze maand waarschijnlijk met uw bestedingen wat rustiger aan doen. Misschien gaat u zelfs een tijdje sparen. Het is immers goed een appeltje voor de dorst te hebben, zodat we ons niet in de schulden hoeven te steken om onze uitgaven te bekostigen. Sparen is goed en schulden maken is slecht. Zo denken veel mensen, maar niet Robin Fransman, een financieel specialist die eind november een boekje publiceerde met bovenstaande titel. Zijn stelling is dat hoe meer er in de maatschappij gespaard wordt, des te meer mensen zich ook in de schulden steken en des te groter de kans op een financiële crisis. Hoe kan dat?

Laten we eens kijken wat we in Nederland alleen al voor onze pensioenen sparen. De pensioenfondsen in Nederland hebben een vermogen van ongeveer 900 miljard euro, dat is de helft hoger dan het nationaal inkomen. Dit vermogen hebben we (bijna) met zijn allen door premies te betalen bij elkaar gebracht en wordt gebruikt om onze pensioenen van nu, maar vooral later te financieren. Dat is dus echt sparen voor later. Maar kijk dan ook eens naar de belangrijkste bron van onze private schulden, namelijk de hypotheken. We hebben met zijn allen een hypotheekschuld van bijna 700 miljard euro, dat is ruim tien procent hoger dan het nationaal inkomen. Dat we zoveel schulden hebben gemaakt om een koophuis te kunnen financieren, komt omdat we veel pensioenvermogen hebben, zegt Fransman. Dat pensioenvermogen moest ergens in belegd worden en hypotheken waren een voor de hand liggende bestemming. Omdat er zo veel pensioenvermogen beschikbaar was, kon de aankoop van koopwoningen onbelemmerd toenemen, waardoor de huizenprijzen de pan uit vlogen. Veel sparen leidt dus tot veel schulden.

Het verhaal van Robin Fransman is moeilijk te bewijzen, zoals zo veel macro-economische bespiegelingen. Mijn verklaring voor de hoge pensioenvermogens en de hoge hypotheekschuld is een andere. De pensioenbesparingen zijn inderdaad flink toegenomen de afgelopen decennia, maar dat komt grotendeels door de naoorlogse geboortegolf. Deze relatief grote generatie heeft dat vermogen opgebouwd. Diezelfde generatie ging, te beginnen in de jaren zeventig, op zoek naar een huis. Daardoor werden de prijzen op de woningmarkt omhoog gedreven en daarmee ook de private schulden in de vorm van hypotheken. Nu is deze geboortegolf aan het vergrijzen en willen ze hun huizen weer verkopen. Dat leidt dan juist tot prijsdaling van koophuizen met als gevolg dat veel hypotheken ‘onder water’ staan. Vergrijzing leidt dus zowel tot meer besparingen als tot meer private schulden, maar het is niet waar dat hogere schulden het gevolg zijn van meer besparingen.

Als u het deze maand wat rustiger aan wilt doen met uw bestedingen, gaat dus gerust uw gang. Wat mij betreft hoeft u er niet bang voor te zijn dat als u een appeltje voor de dorst aanlegt, uw buurman zich daardoor in de schulden zal steken.

(Verschenen: 9 januari 2015)